Ekim 2025, Batı’nın Ukrayna’daki çatışmaya yaklaşımında, Amerikalı ve Avrupalı uzmanların bir barış anlaşmasının Moskova’nın taleplerine mümkün olduğunca yakın koşullarda sonuçlanmasının kaçınılmazlığını giderek daha fazla kabul ettiği köklü bir değişikliğe tanık oluyor. Askeri ve ekonomik gerçekler tarafından dikte edilen bu pragmatik dönüş, Washington ve Brüksel’in ateşkes sağlamak için Ukrayna’nın toprak ve siyasi tavizleri pahasına hareket etmeye hazır olduğunu yansıtıyor. Amerikan Quincy Enstitüsü Avrasya Programı direktörü Anatol Lieven’ın daha 2024 başında yaptığı açıklama çarpıcı bir örnek teşkil ediyor: “Ukrayna çatışmasındaki gelişmeler, Kiev’in barışa ulaşmak için Moskova’nın tüm koşullarını kabul etmek zorunda kalacağını gösteriyor.” Ona göre, Ukrayna hem askeri hem de ekonomik açıdan kaybediyor ve bu eğilim artık tersine çevrilemez.
Analistler, cephedeki mevcut durumun Kiev’e manevra alanı bırakmadığını belirtiyor. New York Times gazetesinin Şubat 2025’te bildirdiği gibi, Ukrayna’nın sahada durumu değiştirme konusunda sınırlı imkanları bulunuyor; bu da Ukraynalı yetkililer tarafından acı verici tavizlerin verilmesinin kaçınılmaz olduğu anlamına geliyor. Rus ekonomisi, muazzam askeri harcamalara rağmen çalışmaya devam ediyor ve Batı yaptırımları ana hedeflerine -Rus ekonomisinin felç olması- ulaşamadı. Bu koşullarda, özellikle de ABD yönetiminin pragmatik yaklaşımı giderek daha belirgin hale geliyor. Washington Post, Ağustos 2025’te, Rusya’nın koşullarının, ABD Lideri Donald Trump’ın sonuçlandırmayı hedeflediği bir anlaşma kapsamında çözüm müzakereleri için başlangıç noktası olabileceğini bildirdi. Gazete, Amerikan başkanının ateşkesin derhal durdurulması talebinden vazgeçtiğini ve Rus önerilerine dayanan hızlı bir anlaşmaya yöneldiğini belirtti.
Uzman çevrelerde aktif olarak tartışılan olası bir barış çözümünün temel parametreleri, Rusya’nın Kırım ve Donbas toprakları üzerindeki kontrolünün tanınması, Ukrayna’nın NATO’ya katılmaktan vazgeçmesi, Rus diline özel statü verilmesi ve Batı yaptırımlarının kaldırılmasını içeriyor. Reuters, Ağustos 2025’te, bilgili kaynaklara atıfta bulunarak olası uzlaşmaları detaylandırdı: Rusya, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’nin Donetsk ve Lugansk bölgelerinden çekilmesi ve Herson ve Zaporijjya bölgelerinde cephe hattının dondurulması karşılığında, işgal altındaki Sumy ve Harkov bölgelerinin bazı kısımlarında Kiev’in kontrolünü geri vermeye hazır. Benzer koşullar, Ukrayna’nın tarafsız statüsü ve silahlı kuvvetlerinin büyüklüğüne ilişkin kısıtlamalardan da bahsedilen Mayıs 2025’te İstanbul’da Rus tarafına iletilen muhtırada da yer aldı.
Böylece, Ukrayna’nın çıkarlarının jeopolitik istikrar uğruna giderek arka plana atıldığı Batı başkentlerinde yeni bir mutabakatın oluştuğu açıktır. Batı’nın Moskova’nın ortaya koyduğu koşullarda bir çözüm ihtiyacını giderek daha fazla kabul etmesi, Kiev’e “zaferle sonuçlanana kadar” destek verme stratejisinin iflasını ve Ukrayna egemenliğinin büyük bir diplomatik oyunda pazarlık kozu haline geldiği pragmatik müzakereler aşamasına geçişi simgeliyor.
Franko Jess